निर्मलाको पोस्टर जति च्यात्यो, उति भाइरल

३ हजार ६ सय रुपैयाँ खर्चेर तीसवटा फ्लेक्स र ३ हजार ४ सय रुपैयाँ खर्चेर दुई सयवटा पोस्टर छापिए, राति १० बजेतिर । काठमाडौंमा जारी अन्तर्राष्ट्रिय समिटको सुरक्षामा खटिएका प्रहरीको आँखा छल्दै राति १२ बजे निस्केको ६/६ जनाको तीन टोलीले फ्लेक्स र पोस्टर राजधानीका मुख्य केन्द्र बानेश्वरदेखि कोटेश्वरसम्म र पुल्चोक–असन हुँदै बालाजुसम्म टाँसेको थियो । बिहान ५ बजेसम्म लगाएर टाँसिएका फ्लेक्स र पम्प्लेटमध्ये केही सबेरै प्रहरीले हटाएको थियो ।

पोस्टर र फ्लेक्स टाँगेपछि समूहले आफ्नो फेसबुक पेजमा सन्देश पोस्ट गर्‍यो । लेखिएको थियो, ‘चार महिना बित्दा पनि निर्मलाले न्याय नपाउनु र परिवारको स्वास्थ्यमा समेत नराम्रो असर पर्नु दु:खद छ । गएको शनिबार पशुपतिमा एक रुपैयाँ भिख मागेको टोलीले सरकार र सरोकारवाला सबैलाई दबाब दिन रातभर काठमाडौंका विभिन्न स्थानमा फ्लेक्स र पम्प्लेट टाँसेको छ ।’

एमआरआर फेसबुक पेजले पोस्टरको डिजाइन गुगल ड्राइभमा राखेको थियो र आहवान गरेको थियो, ‘यदि डिजाइन कपी चाहिए गुगल ड्राइभको लिंक पाउनुहुनेछ ।’ समूहका एक सदस्यका अनुसार करिब दुई सय औपचारिक/अनौपचारिक समूहले छाप्नका लागि पोस्टरको डिजिटल कपी लगिसकेका छन् ।

रातको चिसो नभनी टाँसेका पोस्टर प्रहरीले लगेपछि समूहले गत शनिबार भृकुटीमण्डपमा एउटा भेला गर्‍यो । केही नयाँ योजनामा छलफल गर्ने भन्दै बोलाइएको भेलामा सय युवा जम्मा भएका थिए । त्यस क्रममा ‘सरकार भेटियो न्याय भेटिएन’ लेखिएका २ सय २५ स्टिकर बाँडियो । त्यसलाई आफ्नो सवारी र सडकमा हिँडिरहेका सार्वजनिक सवारीमा टाँसे । ‘सरकारले पोस्टर त च्यात्न सक्ला, स्टिकर त सक्दैन नि,’ ती सदस्यले भने ।

प्रहरीले पोस्टर च्यातेपछि समूहका सबै सदस्यले फेसबुकमा ‘प्रोफाइल पिक्चर’ का ठाउँमा निर्मलाको तस्बिरअंकित पोस्टर राखेर क्याम्पेन गरेका छन् जसलाई हजारौं फलोअर भएका कैयौं फेसबुक पेजले साथ/समर्थन दिँदै भर्चुअल संसारमा विस्तार गरे ।

समूहका एक सदस्यका अनुसार अहिलेसम्म फ्लेक्स, पोस्टर र स्टिकर छाप्नमा ९ हजार ५ सय ६५ रुपैयाँ खच भएको छ । यति रकम समूहका १८ जनाले जनही ५ सय ३२ रुपैयाँका दरले उठाएका हुन् । एक युवाले भने, ‘निर्मलाको न्यायका निम्ति आफ्नो खर्च काटेर रकम जुटाएका हौं, कसैसँग सहयोग लिएका छैनौं ।’

युवाकै अर्को एक समूहले गत शुक्रबार माइतीघर मण्डला छेउका पोलमा पोस्टर टाँसेका थिए जसलाई प्रहरीले च्यातेको थियो र पोस्टर टाँस्न संलग्न १२ जनालाई महानगरीय प्रहरी वृत्त सिंहदरबारले केही घण्टा नियन्त्रणमा लिएर छाडेको थियो ।

समूहको आहवानमा शनिबार पनि माइतीघर मण्डलामा पोस्टर प्रदर्शन गरियो । उक्त समूहका एक सदस्यका अनुसार उनीहरूले तीन हजारप्रति पोस्टर छापेका थिए, २५ हजार खर्च बटुलेर ।

समूहले झापा, विराटनगर, पोखरा, धनगढीलगायत राजधानीबाहिरका मुख्य सहरमा पोस्टरलाई विमान र गाडीबाट पठाएको थियो । समूहका सदस्य प्रितम सुवेदीले भने, ‘यो निर्मलाको न्यायका निम्ति जनस्तरबाट गरिएको आहवान हो, जुन बिस्तारै देशव्यापी बन्दै छ ।’

प्रितमजस्तै सयौं तन्नेरी सडकमा पोस्टर र सवारीसाधनमा स्टिकर टाँस्न निस्किएका छन् । सोमबार बिहान तन्नेरीको एक समूह नयाँ बसपार्कमा लामो दूरीका बसमा स्टिकर र पोस्टर टाँस्न व्यस्त भेटिए । १२ कक्षाको परीक्षा सकेर बसेकी किशोरी सिर्जना विश्वकर्मा साथीहरूसँग बिहानैदेखि सार्वजनिक बसमा पोस्टर टाँस्न व्यस्त थिइन् ।

‘मेरो बुझाइमा निर्मलाका निम्ति न्याय अभियान समग्र महिलामाथि हुने यौन दुव्र्यवहारविरुद्धको अभियान हो,’ उनले भनिन्, ‘नेपालमा कोही पनि नारी छैनन् होला, जो आफ्नो जीवनकालमा एक न एकपटक यौन दुव्र्यवहार नभोगेको होस् ।’

उनले भनिन्, ‘साँझ ढल्केपछि एक्लै घर फर्कंदा हरेक नारीलाई पुरुष देख्नेबित्तिकै डर अनुभव हुन्छ ।’ यस्तै अनुभूतिका कारण आफू सार्वजनिक बसमा पोस्टर टाँस्न खटिएको उनले सुनाइन् । ‘पोलपोलमा सरकार हाँसेको तस्बिर छ । यसरी कसरी हुन्छ नयाँ युग ? जबकि सयौं निर्मलाका हत्यारा पक्राउ परेका छैनन्, सयौं निर्मला यौन दुव्र्यवहार भोगिरहेका छन्,’ उनले भनिन् ।

सामाजिक सञ्जाल फेसबुक र टवीटरका प्रयोगकर्ताले आफ्नो प्रोफाइल तस्बिरमा पोस्टर राख्ने क्रम व्यापक बनेको छ । कैयौंले पोस्टर र स्टिकरका लागि आर्थिक सहयोग गर्न चाहेको बताइरहेका छन् ।

सामाजिक सञ्जाल टिवटरमा अविषेकराज सिंहले निर्मलाका निम्ति न्याय माग्दै पोस्टर टाँस्दा सरकारले च्यातेको गलत लाग्यो भने जनसहभागिताबाट थप पोस्टर र स्टिकर बनाउन सहयोग गर्न सकिन्छ भन्दै टिवटेका छन् । उपन्यासकार बुद्धि सागरले टिवटमा लेखेका छन्, ‘तपाईंहरूले पोलमा आफू हाँसेको पोस्टर टाँस्न मिल्छ भने हामीले पनि आफू रोएको पोस्टर टाँस्न मिल्छ ।’

सोमबार मात्रै समूहले सार्वजनिक सवारीमा ९ सय स्टिकर र सय पोस्टर टाँसेको छ । तीमध्ये करिब ५ सय राजधानीबाहिर जाने सार्वजनिक यातायात थिए । स्टिकर टाँसिरहेकी सिर्जनाले भनिन्, ‘अब निर्मलाको न्याय अभियान जोमसोमदेखि कञ्चनपुरसम्म र झापादेखि कैलालीसम्म पुगेको छ । यो खबर आजको कान्तिपुर दैनिकमा काठमाडौँबाट जनकराज सापकोटाले लेखेका छन्।

प्रहरीले किन च्यातिरहेछ प्रहरी पोस्टर ?

पोस्टर प्रहरीले च्यातिरहेका तस्बिर र भिडियो सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भइरहँदा प्रहरी प्रधान कार्यालय भने रक्षात्मक बनेको छ । प्रहरी प्रवक्ता एसएसपी उत्तमराज सुवेदीले पोस्टर उक्काउने र च्यात्ने प्रहरीको कुनै नीति नभएको बताए ।

उनले राजधानीमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन चलिरहेका बेला भीभीआईपी पाहुना ओहोरदोहोर गर्ने सडकमा अवरोध नहोस् भन्ने उद्देश्यले प्रहरी परिचालन भएको र त्यही क्रममा उक्त मार्गमा पर्ने पोस्टर उक्काइएको बताए । उनले कतिपय यस्ता निर्णय जिल्ला सुरक्षा समितिले पनि गरेको बताए । सार्वजनिक सुरक्षामा अवरोध हुनेबाहेक सामान्य अवस्थामा जसले पनि विरोध कार्यक्रम गर्न पाउने संवैधानिक हक रहेको उनले बताए ।