मानिस–हात्ती द्वन्द्व : हात्तीले मार्‍यो १९९ जना

२०७७ श्रावण २९, बिहिबार प्रकाशित (४ साल अघि) १०७५ पाठक संख्या

नवलपुर ।२९ श्रावण 

संरक्षित क्षेत्र (निकुञ्‍ज–आरक्ष) र नजिकको बस्ती क्षेत्रमा हात्तीको आक्रमणबाट पछिल्लो १५ वर्षमा १ सय ९९ जनाको मृत्यु भएको छ । वाइल्डलाइफ इन्स्टिच्युट अफ इन्डिया, देहरादुनबाट ‘इलेफेन्ट इकोलोजी’ मा विद्यावारिधि गरिरहेका चितवन राष्ट्रिय निकुञ्‍जका सहायक वार्डेन अशोककुमार रामले झापादेखि कञ्चनपुरसम्म गरेको अध्ययनले सन् २००५ देखि २०१९ सम्म हात्तीको आक्रमणबाट १ सय ९९ जनाको मृत्यु भएको देखाएको हो ।

हात्तीको आक्रमणमा पर्ने ९० प्रतिशतको मृत्यु हुने गरेको अध्ययनमा उल्लेख छ । निकुञ्‍ज–आरक्ष रहेकोभन्दा बाहिरका जिल्लामा हात्तीको आक्रमणबाट धेरै मान्छेको मृत्यु भएको रामले बताए । उनका अनुसार १५ वर्षमा झापामा मात्रै ३७ जनाको मृत्यु भएको छ । बर्दियामा ३५ र चितवनमा २० जनाको मृत्यु भएको छ । यसबीचमा सप्तरी र बारामा १३–१३, सर्लाहीमा १२, पर्सामा ११, सुनसरी र उदयपुरमा ९–९, धनुषा र सिन्धुलीमा ८–८, मोरङमा ७, सर्लाही र रौतहटमा ६–६, मकवानपुरमा ३ र कञ्चनपुरमा २ जनाको ज्यान गएको छ ।

मानवीय बस्तीमा पसेर पटक–पटक वितण्डा मच्चाएकामध्ये अहिलेसम्म विभिन्न स्थानमा ८ वटा हात्तीको घाँटीमा रेडियो कलर जडान गरेर सरकारले तिनको आउजाउ अनुगमन गरिरहेको छ । राष्ट्रिय निकुञ्‍ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागका सूचना अधिकारी हरिभद्र आचार्यका अनुसार पछिल्ला वर्षमा हात्ती, बाघ र गैंडालगायत वन्यजन्तुको आक्रमणबाट मृत्यु हुनेको संख्या बढ्दै गएको छ । यसरी ज्यान गुमाउने व्यक्तिका परिवारलाई राहतस्वरूप १० लाख रुपैयाँ दिने नीतिगत व्यवस्था छ । यस्तै, घाइते हुने, बाली र घरगोठमा क्षति पुगेका परिवारलाई पनि क्षतिपूर्तिको व्यवस्था गरिएको छ  ।

पछिल्लो गणना अनुसार प्राकृतिक बासस्थानमा नेपालमा २ सय २७ वटा हात्ती छन् । ३० वर्ष अघि ५७–८५ वटाको हाराहारीमा मात्रै प्राकृतिक बासस्थानमा हात्ती थिए । त्यो संख्या सन् २००८ मा आउँदा १०७ देखि १४५ सम्म पुगेको थियो । निजी र जंगल सफारीमा प्रयोग हुँदै आएका सरकारी हात्ती यो तथ्यांकभित्र पर्दैनन् ।कान्तिपुरबाट